بررسی بیومکانیکی تکنیک زوکی کاراته

تکنیک زوکی به عنوان اصل یترین و مهمترین مهارت در کاراته در زمره مهار تهاي پرتابی است که الگوي حرکتی آن نیز از الگوي
حرکتی حاکم بر پرتاب ها تبعیت م ینماید (نیکوخصلت، 1383 ). آمادگی عضلانی با توجه به ویژگی تمرین جهت اجراي توانمند این
مهارت از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از رو شهاي آمادگی عضلانی، تمرینات وزنه است که می توان با اهداف گوناگونی از
قبیل بهبود قدرت، استقامت و توان عضلانی از آن بهره جست. در مقایسه تمرینات با وزنه بصورت سنتی با تمرینات پرتاب وزنه
تفاوت هاي معن یداري در بکارگیري زمان درگیري و میزان و مدت زمان درگیري عضلات سین هاي بزرگ، دو سر بازو، دلتوئید
قدامی دیده م یشود (رابرت و نیوتن، 1996 ). با طریق مطالعات صورت گرفته در خصوص نحوه درگیري عضلات اندام فوقانی در
اجراي مهارت زوکی نیز تفاوت معنی داري در دو روش تمرینی مذکور از لحاظ الکترومایوگرافی عضلات دوسر و سه سر بازو
دیده م یشود. از اطلاعات به دست آمده م یتوان نتیجه گرفت در تقویت مهارت مشت زدن در کاراته (و هنرهاي رزمی دیگر)
نمی توان براحتی از تمرینات سنتی وزنه و وسایلی دیگر از قبیل کش، پرتاب توپ مدیسن بال، شنا رفتن و تمرینات داخل آب
.( استفاده نمود (نیکوخصلت، 1389
- اوکازاکی ( 1984 ) اشاره کرده است که ضربه مشت معکوس حرکت پیچید هاي است و به هماهنگی پنج فاکتور بستگی دارد: 1
فاصله مشت از هدف 2 - تکنیک صحیح 3 - انقباض عضلانی 4 - سرعت حرکت و 5 - زمانبندي صحیح. تاکنون دستگا ههاي
متعددي براي بهبود قدرت و افزایش کارایی ورزشکاران ساخته شده است. در حالی که اکثر دستگاه هاي ساخته شده بدون توجه
به اصل ویژگی تمرینی براي رشته هاي مختلف ورزشی بصورت عمومی و جامع صرفاً براي افزایش قدرت ورزشکاران استفاده
م یشود. لذا چنین نقیصه هایی در دستگا ههاي مقاومتی موجود در بازار باعث م یشود متخصصین با توجه به نوع رشته ورزشی و
الگوهاي حرکتی درگیر در تکنی کهاي مختلف مهارت ورزشی اقدام به ساخت دستگا ههاي مختلف ورزشی نمایند. نیکوخصلت
1389 ) معتقد است که لزوم ساخت دستگاه هایی با ویژگی مهارتی براي تقویت ضرباتی از قبیل زوکی بسیار ضرروي است. وي )
دلایل این ضرورت را در موارد ذیل خلاصه نموده است:
1 - از آنجائی که حفظ دامنه حرکتی، نقطه شروع و انتهاي حرکت در نحوه درگیري عضلات بدن اهمیت دارد، لذا ورزشکار
در حین کار با دستگاه بایستی بتوانند مهارت خود را ب هطور صحیح با دستگاه اجرا نماید.
مجموعه مقالات همایش ملی علم و کاراته، اول تا سوم آبان 1390 دانشگاه تبریز
2 - در هنگام تمرینات وزنه بصورت سنتی حرکات از دو بخش مثبت (کانسنتریک) و منفی (اکسنتریک) تشکیل شده است
2002 انوکا) در حالیکه در اجراي مهارتزوکی از انقباضات اکسنتریک تنها در بازه زمانی کمتري (در آغاز حرکت) استفاده )
م یشود، لذا بایستی دستگاه به گونه ایی طراحی شود که رفت و برگشت حرکت بصورت کانسنتریک باشد.
3 - در مهارت زوکی که اجراي حرکات سوپینیشن و پرونیشن ساعد به ترتیب در خم کردن و باز کردن مفصل آرنج انجام
م یشود. لذا وجود دستگاهی که همزمان با سایر ویژگ یها از چنین ویژگی نیز برخوردار باشد ضروري به نظر می رسد.
4 - با استفاده از دستگاه هاي مقاومتی سنتی موجود نحوه استقرار بدن جهت اعمال نیرو کاملاً مطابق با مهارت زوکی در
وضعیت زوکی نم یباشد. لذا با دستگاه جدید سعی بر این است که تقویت عضلاني با نحوه استقرار و وضعیت مفاصل دیگر
مشابه با مهارت زوکی اجرا شود.
5 - نیاز به صرفه جویی در زمان (بکارگیري متوالی اندا مهاي فوقانی راست و چپ و در وضعیت رفت و برگشت) چرا که
در کار با دستگا ههاي مقاومتی موجود بخشی از حرکت به صورت اکسنتریک اجرا م یشود که با الگوي حرکتی مهارت زوکی
متفاوت بوده و همچنین باعث اتلاف وقت براي ورزشکار می شود.
6 - در تقویت تکنیک زوکی از طریق کار باوزنه همانند مهار تهاي پرتابی جدا شدن وزنه از دست در انتهاي حرکت اهمیت دارد
(روبرت و نیوتن، 1996 ). این در حالی است که در اغلب دستگا ههاي موجود این مسئله لحاظ نشده است.
7 - با توجه به الگوي مهارت زوکی کاراته که در ابتدا و انتهاي مسیر ورزشکار بیشترین نیرو را به کار می برد و در میانه مسیر
میزان نیروي اعمالی کاهش م ییابد، دستگاه هاي مقاومتی که در بازار موجود است قابلیت اعمال نیروي عضلانی با توجه به الگوي
مهارت زوکی را نخواهند داشت.
واژ ههاي کلیدي: بدنسازي، دستگاه مقاومتی، کاراته، ویژگی عضلات درگیر، زوکی، الگوي حرکتی، پرتاب وزنه
تذکر: این طرح با حمایت پژوهشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی انجام شده است.
منابع
1. دباغ نیکوخصلت سعید ( 1383 )، بررسی زنجیره سینتیک در اجراي گیاکوزوکی کاراته. نشریه حرکت، دانشگاه تهران.

دکتر سعید نیکوخصلت 1، دکتر جواد وکیلی 1، شیوا صفرپور 2، احد شاهین 2 ، ندا آستانی 3 ، الهام مردانی 2
1.عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز، 2. دانشجوي کارشناسی ارشد فیزیولوژي ورزشی ، 3. کارشناس تربیت بدنی و علوم ورزشیOkazaki, T. (1984). The textbook of modern karate. New York, NY: Harper & Row. Publishers. Inc